Nesrin YILDIRIM (KÖŞE)Tarihe adını altın harflerle yazdırmış, köklü ve şanlı bir geçmişe sahip olan lakin sahipsiz kalan KARS. Belki de İbn-i Haldun’un dediği gibi “coğrafya kaderdir!” Ama kader de gayrete aşıktır unutmamak gerek!!!
Kars'ın en büyük kanayan yarası ve sahipsizliğinin neticesi tabi ki göç. Hadi gelin biraz eskiye gidelim netice itibariyle bu şehir hep bu kadar ıssız değildi değil mi? 1927 yılında toplam nüfus 204.846 iken yıllar ilerledikçe artan nüfus 1980 yılına gelindiğinde 700.238 olarak kayıtlara geçmiş. Pek, günümüzde şehrin nüfusu kaç? 2022 verilerine göre 274.829. yani neredeyse 1930'lara gerilemiş bir durum söz konusu. Peki bu tarihten sonra ne oldu da batıya göç dalgası günden güne büyüdü?
Kars bir dönem ardı ardına açılan fabrikalarla istihdam sağlayan sanayileşme noktasında yavaş da olsa adımlar atan bir şehirdi. 1970 yılının sonlarına doğru il tarımsal üretim değerinin %70 dolaylarındaki bölümü ise hayvancılıkla elde edilmekteydi. 1978 yılı verilerine bakıldığında bu şehrin gayri safi hasılanın %59,5'ini tarım karşılamaktaydı. Tarım ve hayvancılık bu şehrin kaderi değil geleceğidir. Diğer yandan bu şehrin bir de zamanında binbir emekle açılıp sonra kapatılarak kaderine terkedilen fabrikaları var. 1961 yılında Değirmen Taşı Fabrikası ilk açılan fabrikadır. Ardından 1968 Süt Ürünleri ve Gıda Sanayi A.Ş. açılmıştır. 1972 yılında Et Kombinası, 1975 yılında Yem Fabrikası, 1976 yılında Çimento Fabrikası, 1983 Sarıkamış Ayakkabı Fabrikası, 1993 Şeker Fabrikası açılmıştır.
Kars peyniriyle, kazıyla, yağıyla, balıyla ve daha birçok ürünüyle dünya markası olabilecek bir zenginliğine sahip iken bu fakirlik niye? Coğrafyanın kader olmadığını kanıtlamak için birkaç örnek vermek istiyorum. Misal Zonguldak iline bağlı Ereğli ilçesi özkaynakların kısıtlı olduğu küçük bir yer. Buna rağmen kendini dünyaya duyurmuş bir ilçe. Peki bunu nasıl başardı? Dağ çileği (diğer adı Osmanlı çileği) adı verilen bir tür çileği köylü halk yetiştirerek küçük bir işletme yeri kurdular ve Ereğli çilek reçeli üretimi yaparak bölgeyi ziyarete gelen yerli/ yabancı turistlere bu reçelleri satmayı başardılar böylece, isimlerini duyurdular. Ereğli'nin çileği varsa Kars'ında kirazı var değil mi? Neden Kars kiraz reçeli üretilmesin bir marka olarak adını duyurmasın? Nar, Elma vb yetişen meyvelerin meyve suyu fabrikası olamaz mı? Kars'ta yetişen lahananın eşi benzeri yok neden turşu fabrikası açılmasın? çok mu zor? diğer yandan Kars kazı ile meşhur değil mi? Ama neden Kars Almanya gibi kaz tüyü imalat ürünleri ile tanınmasın? Evet evet doğru okudunuz Almanya ile Kars'ı bir tutuyorum çünkü Almanya'daki bir firma Kars'tan ithal ettiği kaz tüyleri ile yorgan, yastık ve mont üretimi yapmakta. Peki böyle bir üretim fabrikası Kars'ta açılsa yerli ve milli fabrikamızda kendi tekstil ürünlerimizi kendi halkımıza iş sahası sağlayarak ülke gelirine faydalı olarak dünyada tanınmayalım?
Bir de unutulmaya yüz tutmuş tarihi Kars halı ve kilimleri var tabi. Bir zamanlar İstanbul Kapalı Çarşıdaki antikacılarda Kars halıları kilimleri inanılmaz fiyatlara satılırdı. Peki şimdi neden yok? Kars kültür ve turizmi açısından tıpkı peynir müzesi gibi neden Kars halı ve kilim müzesi açılmıyor? Hem Karslı hanımlarınızın kıymetli ellerinden çıkan dokumalar yeniden tezgahlarda hak ettiği yeri bulsa hem de hanımlarımıza ek gelir kapısı açılsa ne kadar faydalı bir girişim olur. Mesela bu şehrin maddi ve manevi gelişimi için önemli olan festivaller neden yok? Üniversitenin bahar şenlikleri haricinde de bu şehrin büyük festivaller düzenlemesi lazım bu saye de kültürel markalar arasında yerimizi alabiliriz. Elinde çok fazla hazine olan ama bunu farkında bile olmayan bir şehir ile karşı karşıyayız. Tekrar hatırlatmakta fayda var; coğrafya kader olabilir AMA KADER GAYRETE AŞIKTIR. Daha güzel ve gelişmiş bir KARS ümidiyle….